برنامه‌ريزي، كليد طلايي مدیریت کنکور

ضرب‌المثل قديمي را شنيده‌ايم كه گفته‌‌اند: «وقت طلاست» در صورتي كه در علم مديريت عصر حاضر مي‌توان گفت كه وقت هزاران مرتبه از طلا گران‌قيمت‌تر است، چرا كه طلاي از دست رفته را مي‌توان با تلاش و بهره‌گيري از روشهاي درست و حساب شده به دست آورد، ولي وقت و زمان از دست رفته را هرگز!
در فرآيند تحصيلي نيز شاهديم كه گروهي از دانش‌آموزان با وجود داشتن انگيزه و مهارت‌هاي لازم مانند (هدف‌گذاري – برنامه‌ريزي – شيوه صحيح مطالعه و...) قادر به كسب موفقيت تحصيلي مطلوب و مدنظر خود نمي‌شوند و معمولاً جملاتي شبيه به اين را از آن‌ها مي‌شنويم. «در جلسه آزمون وقت كم آوردم.»، «عجله كردم و همين باعث شد تعدادي تست‌ها را غلط بزنم.» «وقتي نمي‌توانم يك سئوال را جواب دهم، دچار آشفتگي مي‌شوم.» «نمي‌توانم وقتم را در جلسه تنظيم كنم.» و... به اين دسته از دانش‌آموزان يادآور مي‌شويم كه داشتن اطلاعات علمي زياد تنها عامل موفقيت نيست، بلكه هوش و زيركي و استفاده صحيح از وقت نكته بسيار مهمي است كه بايد به آن توجه كرد.
كليد طلايي و مهم‌ترين و اساسي‌ترين عوامل مديريت زمان عبارتند از هدف و نظم. اگر مهارت و هنر مديريت زمان در تمامي امور زندگي سرلوحه انسان‌ها قرار گيرد، مي‌تواند تضمين‌كننده موفقيت آن‌ها باشد و به همان ميزان اگر دانش‌آموزان نيز بتوانند از اين مهارت در تقسيم‌بندي محتوا و زمان آموزشي خود بهره‌مند شوند، بديهي است كه بهتر و سريعتر مي‌تواند به اهداف برنامه‌ريزي شده خود براي كسب موفقيت دست يابند.

مديريت زمان

مديريت زمان يعني توانايي اين كه چگونه از زمان، صحيح و خوب استفاده كنيم تا بهتر، سريعتر و مطمئن‌تر به مقصود و هدف‌هاي از پيش تعيين شده خود برسيم.
به تعبيري ديگر مديريت زمان يعني رعايت نظم شخصي. در اين شيوه مديريت، پديده نظم سرلوحه امور قرار دارد.

تست‌هاي زمان‌دار

دانش‌آموزان به ياد داشته باشند كه آزمون دادن يك مهارت است و كسب نمره خوب نيز در گرو تمرين مستمر در شرايط آرامش است تا در شرايط پراضطراب نيز بتوانند از آن مهارت بهره گيرند.
بنابراين پيشنهاد مي‌شود داوطلبان كنكور، روش انجام تست‌هاي زمان‌دار را در منزل تمرين كنند. با نظر به اهميت موضوع نكاتي را در مورد «تست‌هاي زمان‌دار» يادآور مي‌شويم:
تمرين زدن تست‌هاي زمان دار در منزل به منظور كسب آمادگي در آزمون دو مزيت دارد:
الف – افزايش سرعت: با ثبت زمان هر تمرين تست‌زني مي‌توانيد سرعت خود را به نسبت قبل افزايش دهيد.
ب – افزايش دقت: با تنظيم وقت تست‌زني خود براي هر دسته سئوالات تمريني درخواهند يافت كه علاوه‌بر سرعت از دقت بيشتر در پاسخگويي برخوردار مي‌شويد.
گروهي از دانش‌آموزان خود را بي‌نياز از افزايش دادن سرعت مي‌دانند و اظهار مي‌دارند «من براي پاسخگويي وقت اضافه هم مي‌آورم.» اينگونه داوطلبان معمولاً به دليل سرعت زياد و عدم تنظيم وقت با بي‌دقتي پاسخ مي‌دهند و از كسب امتيازي كه شايستگي آن را دارند، محروم مي‌شوند.
مدت زمان تست زني: چون علاوه‌بر زمان، اضطراب ناشي از امتحان نيز بر پاسخگويي و نتيجه‌گيري از آزمون تأثيرگذار است، بهتر است زمان تست‌زني در منزل را از زمان استاندارد كوتاهتر درنظر بگيريد تا به آزمون حقيقي شباهت بيشتري پيدا كند.
منابع تست‌زني: بهترين منابع براي داوطلبان، تست‌هاي كنكور سراسري آزاد در سال‌ها گذشته است.
اول يادگيري، بعد تست زني: به ياد داشته باشيد هيچ‌گاه قبل از يادگيري مناسب به صورت زمان‌دار از تست استفاده نكنيد.
در ضمن اگر دسته‌اي از تست‌ها را انجام داديد و نمره كمتر از 60 درصد گرفتيد توصيه مي‌شود تست‌زني را متوقف كنيد چون فايده‌اي ندارد و اتلاف وقت است، مطمئن باشيد كه نيازمند مطالعه و يادگيري بيشتري هستيد.

مديريت زمان در آزمون

1) تكنيك (× و -): گاهي براي به خاطر آوردن نام شخص يا موضوعي مدت‌ها به ذهن خود فشار آورده‌ايم امّا موفق نشده‌ايم ولي وقتي پس از نوميدي به كار ديگري مشغول شده‌ايم، بلافاصله آن نام يا موضوع به ذهن ما خطور كرده است، اين خاصيت ذهني را «رهايش» مي‌نامند.
- براي پاسخگويي به سئوالات آزمون اگر به سئوال و پاسخ كاملاً مسل‍ّط هستيد كه بلافاصله پاسخ خواهيد داد.
- گاهي با اندكي فكر كردن متوجه مي‌شويد پاسخ سئوال را نمي‌دانيد در اين صورت بلافاصله كنار آن – سئوال علامت (-) گذاشته و از آن عبور كنيد، به هيچ‌وجه روي آن متوقف نشويد و به ذهن خود فشار نياوريد (رها شويد).
- گاهي به سئوالي برمي‌خوريد كه با اندكي فكر كردن درمي‌يابيد كه پاسخ دادن به آن زمان‌گير است و يا بين دو گزينه كه كدام صحيح است شك مي‌كنيد، كنار آن سئوال هم علامت (×) گذاشته و عبور كنيد.
- بعد از اتمام سئوالات آن مبحث ابتدا به سئوالات با علامت (×) و در صورت داشتن زمان كافي به سئوالات با علامت (-) مراجعه كنيد. مطمئن باشيد كه به درصد قابل‌توجهي از آن‌ها پس از رهايش ذهني پاسخ خواهيد داد.
2) تكنيك زمان پاسخگويي به هر درس: براي حفظ تعادل درصد نمرات و بهبود رتبه‌هاي آزمون زمان پاسخگويي به هر درس را به همان درس اختصاص دهيد. توصيه مي‌شود در ابتداي آزمون زمان شروع به پاسخگويي هر درس را كنار نام درس يادداشت كنيد. مثلاً اگر آزمون ساعت 30/7 آغاز مي‌شود و ادبيات 20 دقيقه زمان نياز دارد، كنار درس بعدي (مثلاً عربي) بنويسيد 50/7 و...
3) تكنيك زمان مرور: براي اين كه زماني براي مرور سئوالات يا وقت‌گذاري بيشتر براي سئوالات دروس سخت‌تر داشته باشيد بهتر است زمان پاسخگويي به هر درس را چند دقيقه كمتر از زمان استاندارد براي خود تعريف كنيد تا در پايان چند دقيقه‌اي را فرصت مرور داشته باشيد.
4- تكنيك اولويت زمان‌هاي مرور: در زمان مرور ابتدا درس‌هايي را مرور كنيد كه فرصت نكرده‌ايد در زمان تعيين شده تمام سئوالات آن درس را بخوانيد. بعد به مرور سئوالاتي مشغول شويد كه با علامت (×) مشخص كرده‌ايد.
5) تكنيك حداقل سئوالات: به منظور جلوگيري از آرمان‌گرايي افراطي قبل از آزمون و در هر درسي حداقل توانايي خود را درنظر بگيريد و حداقل درصد را براي خود پيش‌بيني كنيد و يادتان باشد اگر شما نتوانستيد 100 درصد سئوالات را پاسخ دهيد، قطعاً ديگران هم نمي‌توانند؛ تا با آرامش و تسلط بيشتري بتوانيد به پاسخگويي سئوالات بپردازيد.
6) تكنيك وقفه در آزمون: خستگي در جلسه آزمون امري طبيعي است كه البته زمان بروز خستگي در افراد متفاوت است. بهتر است با اجراي مراحل زير رفع خستگي كرده و پس از دقيقه‌اي دوباره توان ذهني خود را كسب كنيد. از جمله:
تحرك جسماني يا كشش عضلاني براي افزايش سرعت جريان و خون و رسيدن خون بيشتر به مغز.
رعايت صحيح وضعيت نشستن كه عمودي نشستن موجب روان‌شدن حركت مايع نخاعي و برطرف شدن خستگي مي‌شود.
مصرف مواد قندي طبيعي مثل خرما يا شكلات به منظور افزايش ميزان گلوكز در مغز به همراه يك ليوان آب.
تنفس عميق و تلقين مثبت تا اكسيژن بيشتري به مغز برسد.

مثال عيني

*آسان‌ترين راه كه زمان كمتري مي‌برد در واقع ممكن است، دشوارترين راه باشد. روزي چكاوكي در جنگل آواز سر داده بود. مردي با جعبه‌اي پر از كرم از آن حوالي مي‌گذشت. چكاوك از او پرسيد:
درون جعبه‌ات چيست و به كجا مي‌روي؟
كشاورز گفت:
درون اين جعبه كرم دارم و به بازار مي‌روم تا آن‌ها را بفروشم و با پول آن‌ها پر بگيرم.
چكاوك گفت:
من پرهاي زيادي دارم، يكي از آن‌ها را مي‌كنم و به تو مي‌دهم و تو هم در عوض به من كرم بده تا مجبور نباشم به دنبال كرم بگردم.
كشاورز قبول كرد و كرم‌ها را به چكاوك داد و عوض آن پر گرفت. روزهاي بعد اين اتفاق چندين بار به وقوع پيوست تا اين كه روزي رسيد كه چكاوك ديگر پر در بدن نداشت. حالا ديگر او نمي‌توانست پرواز كند و كرم شكار كند. چكاوك بسيار زشت شده بود و ديگر آواز نمي‌خواند. آنقدر منتظر كشاورز ماند تا اين كه از گرسنگي مرد.
نتيجه داستان كاملاً واضح است. راهي كه چكاوك فكر مي‌كرد راه آساني براي به دست آوردن غذاست در نهايت به راه دشواري بدل شده و او زمان خود را از دست داد.
در زندگي ما نيز چنين است بسياري مواقع ما در جست و جوي آسان‌ترين راه هستيم درحالي كه درنهايت سخت‌ترين راه را پيموده‌ايم و زمان خود را هم از دست داده‌ايم. زماني كه ديگر قابل جبران و قابل برگشت نيست.
*كلمات گفته شده همانند زمان از دست رفته پس‌گرفته نمي‌شود.
يك كشاورز به همسايه‌اش تهمت زد. با پي‌بردن به اشتباهش، پيش كشيش رفت تا طلب عفو كند. كشيش به او گفت كيسه‌اي پر از پَركن و آن‌ها را در وسط شهر رها كن. كشاورز همان كاري كه كشيش گفته بود، انجام داد. سپس كشيش از او خواست برود و پَرها را جمع كرده و در كيسه بگذارد. كشاورزي تلاش كرد، اما نتوانست. زيرا آن‌ها در سراسر شهر پخش شده بودند. وقتي او با كيسه خالي برگشت، كشيش گفت همين امر در مورد كلمات تهمت‌آميز و زمان از دست رفته شما صادق است. شما به راحتي كلمات ناخوشايند را از دهانتان رها كرديد و اكنون نمي‌توانيد آن را جمع كنيد.
بنابراين بايد در انتخاب حرف‌هايمان خيلي دقت كنيم كه حرف زده شده همانند زمان از دست رفته، قابل جبران و پس گرفتن نيست.
منبع: روزنامه اطلاعات /س